سنگ چینی یا کریستال

سنگ کریستال یا عامیانه آن سنگ چینی، توده سنگهای آهکی یا دولومیتی هستند که در اثر عوامل درونی، نظیر درجه حرارت و فشار، دوباره متبلور شده اند و از این رو جزء سنگهای دگرگون به شمار می روند.

در واقع سنگ چینی از خانواده سنگهای مرمریت می باشند که در نقاط مختلف از نظر میزان دگرگونی و بعضی ترکیبات شیمیایی متفاوت هستند. سنگ چینی اغلب دارای بلورهای درشت است. این بلورهای درشت وجه تمایز سنگ چینی با سنگهای کربناتی رسوبی است.

گاهی اوقات در مورد سنگ چینی یا سنگ کریستال تصور اشتباهی بوجود می آید که این سنگ از چین وارد شده است. این نوع سنگ محصول معادن خود ایران است که در دسته هایی نظیر سنگ چینی الیگودرز، سنگ کریستال ابری، سنگ سیرجان و … دسته بندی می شوند.

سنگ چینی در دو دهه اخیر در ایران مصطلح شده و احتمالا به آن جهت چینی گفته اند که در ضخامت‌های کم (حدود دو سانتیمتر) در مقابل ضربه صدای چینی می‌دهد. سنگ‌ چینی دارای تنوع رنگ پایینی می‌باشند و معمولاً به رنگ سفید و یا رنگ سفید با هاله یا رگه‌های زرد می‌باشد.

ویژگی سنگ چینی

سنگ چینی اغلب دارای بلورهای درشت سفید و یا خاکستری روشن تا کرم هستند.

کانی اصلی تسکیل دهنده آنها کلسیت می باشد ولی در برخی از آنها نیز کوارتز وجود دارد که با افزایش آن میزان سختی سنگ زیادتر می شود.

مقاومت خمشی آن بین شش تا پانزده مگاپاسکال و مقاومت کششی آن به طورمتوسط چهار مگاپاسکال است.تخلخل این سنگ بسیار کم و بین ۳ /۰ تا ۲/ ۱ درصد است.

این سنگ ها در سال های گذشته در فضاهای مختلف پروژه های ساختمانی به کار برده می شد اما مدتی است که استفاده از آنها به شدت کاهش یافته است. دلیل آن هم تنوع زیاد سنگ تراورتن می باشد.

استفاده از سنگ چینی برای نما و فضای خارجی کاملا فنی و صحیح می باشد و این سنگ از لحاظ جذب آب و چسبندگی دوغاب بین گرانیت و تراورتن قرار دارد، به این معنی که به اندازه سنگ تراورتن جذب کننده و نه به اندازه گرانیت نچسب است.

در این میان سنگ سیرجان به دلیل مقاوت بسیار بالا و طرح زیبایش هنوز به صورت  عمده استفاده می شود و طرفداران خود را دارد. این سنگ از قیمت نسبتا بالایی نیز برخوردار است.

سنگ کریستال و سنگ چینی اخیرا به صورت سنگ اسلب فرآوری و بریده می شوند که امکان استفاده از آنها در فضاهای شیک داخلی را بوجود آورده است.

همانطور که ذکر شد سنگ‌ چینی دارای تنوع رنگ پایینی می‌باشند و معمولاً به رنگ سفید و یا رنگ سفید با هاله یا رگه‌های زرد می‌باشد.

سنگ چینی توسط دستگاه های برش سنگ نرم بریده می شود و معمولا نیاز به توری و رزین خاصی ندارد چراکه دارای تخلخل و رگه های خالی بسیار کم است

برای اطمینان از مقاومت سنگ در طول سالهای دراز و عمر بالای آن از سنگ ضخیم تر یعنی هشت سانتی متری استفاده کرده اند.

موارد کاربرد سنگ چینی

در ایران استفاده از این سنگ از قدیم رایج بوده بخصوص در مناطق گرمسیر بدلیل رنگ روشن آن که نما را از گرما در امان نگه می دارد

به دلیل درخواست کمتر بازار از این سنگ نسبت به  سال‌های گذشته میزان استفاده و در نتیجه استخراج معادن این سنگ کمتر شده است.

در سالهای دور میزان استفاده از سنگ چینی در ساختمان سازی بعنوان سنگ نمای ساختمان و سنگ کف ساختمان خصوصاً در نما بسیار گسترده بود ولیکن به دلیل ناکارآمدی این سنگ در نما و نداشتن تنوع رنگ مناسب، توسط تراورتن و سایر کالاهای مشابه جایگزین شد و به همین دلیل تولید آن طی سال‌های گذشته به شدت دچار افت شده است.

از سال 1386 به دلیل قیمت پایین این سنگ در بازار داخلی، این سنگ مورد توجه انبوه سازان مسکن خصوصاً متولیان بخش مسکن مهر قرار گرفت، همچنین شهرداری‌ها از این سنگ جهت ایجاد مبلمان شهری و کف سازی معابر استفاده نمودند. با این وجود میزان استخراج طی سالهای اخیر دارای سیر نزولی می‌باشد.

سنگ چینی در فضای خارجی

 اگر دقت کرده باشید سنگ چینی نمای اصلی بسیاری از ساختمانهای قدیمی به خصوص در مناطق گرمسیر است.چرا که رنگ روشن آن باعث می شود تا گرمای زیادی جذب نما نشود و ساختمان از گرمای زیاد در امان باشد.مقاومت این سنگ در مقابل هوازدگی سطحی و عمقی به طور متوسط خوب و قابل اعتناست.

انتخاب این سنگ از یک طرف کمک کرده تا تداعی کننده رنگ سفید یخ باشد .از طرف دیگر مقاومت خوب سنگ امکان داده که از آن در چنین فضایی استفاده شود.البته برای جلوگیری از  لیزخوردگی ،روی سنگ را کاملاً تیشه ای کرده اند.

حتی کیوبیک آن هم مثل کیوبیک گرانیت و تراورتن مصرف می شود. سنگ چینی به صورت جدول هم می تواند مفید و زیبا باشد.مثلاً استفاده از آن در طرح بازسازی پیاده رو و جوی آب خیابان ولی عصر (عج) کاملاً به جا و صحیح است.

در این طرح برای ساخت تمامی جدولها از میدان تجریش تا میدان راه آهن تهران از سنگ چینی لایبید بدون فرآوری استفاده شده که در قسمتهایی از کارها این جدولها تیشه ای شده اند و مختصری هم ابزار خورده اند.در بعضی قسمتهای کف نیز کیوبیک گرانیت و در بعضی قسمتها کیوبیک چینی به کار رفته است.

سنگ چینی در فضای داخلی

استفاده از سنگ پیرو فاکتورهای مختلفی است که یکی از آیتمهای اصلی آن مُد است. در یک کلمه در حال حاضر سنگ چینی برای فضای داخلی مُد نیست. یک قسمت آن به این موضوع بر میگردد که چون چینی دارای رنگهای سفید و خنثی و سرد است.

فضای داخلی را به آن گرما و جذابیتی که مورد نظر طراح است نمی رساند. دلیل دیگر اینکه این سنگ را کارخانه هایی با کیفیت ساب و برش پایین فرآوری کرده اند و ما عادت کرده ایم . چینی را با کیفیت فرآوری بد و بیشتر در ابعاد بیست سانتیمتر طولی و در مکانهای درجه چندم ببینیم.

این یک عامل مهم روانی است که تقاضای سنگ چینی را در فضاهای داخلی به حداقل میرساند . اما بعید نیست در آینده با فرآوری خوب و در ابعاد بزرگ دوباره مُد شود و بتواند جایگاه تازه ای برای خودش دست وپا کند. خوش شانسی و اتفاقی که در سالهای اخیر برای تراورتن افتاد در خانه سنگهای چینی را هم بکوبد.

پدیده رد شدن نور از سنگ، پدیده بسیار جذابی در معماری سنتی و مدرن است هرچند این پدیده مخصوص مرمرهاست و در آینده بحث آن خواهد آمد اما در بعضی از سنگهای چینی هم وجود دارد و سنگ چینی در این خاصیت تا حدودی با سنگهای مرمر شریک است و یکه تازی سنگ مرمر را تحت تأثیر قرار داده.

معایب سنگ چینی

از معایب سنگ چینی می توان به کمبود تنوع رنگ این سنگ و اینکه هوا را به خود گرفته و به سرعت رنگ و طراوت اولیه خود را از دست می دهد اشاره نمود

انواع سنگ چینی

سنگ کریستال ازنا مشهورترین سنگ چینی یا کریستال ایرانی است که در ابتدا توسط مرحوم حاج قنبر رحیمی معروف به ارباب قنبر به بهره برداری رسید. سنگ چینی ازنا به سنگ چینی ارباب نیز شناخته می شود. سنگ چینی ازنا دارای کیفیتی به مراتب خوبی نسبت به سایر سنگ های کریستال یا چینی دارد.

از انواع دیگر آن می توان به سنگ چینی نی ریز، سنگ چینی سیرجان، سنگ چینی الیگودرز، سنگ چینی قروه اشاره کرد.